Istočni Mostar: Izumiruća općina bez puteva i vodovoda sa svega 100 stanovnika

Bez uređenih puteva, bez vodovoda, bez trgovine, bez pošte, bez policijske stanice, bez ikakvih proizvodnih pogona… A ipak ima status opštine!

Do 1992. godine bila je to tek jedna od ruralnih mjesnih zajednica na širem mostarskom području. U ratu, u junu 1992. nazvana Srpski Mostar, danas Istočni Mostar, je izrazito nerazvijen kraj, smješten između Mostara i Nevesinja.

Piše Sanel Kajan

Poništen naziv

Do Istočnog Mostara, opštine u bh. entitetu RS, dolazi se makadamskim, šumskim i planinskim putem. Mjesto je to udaljeno 40-ak kilometara od urbanog područja, u planini, na samoj zamišljenoj entitetskoj liniji.

Tokom rata u Bosni i Hercegovini opština je nosila naziv Srpski Mostar, do 2004. godine, ali je nakon odluke Ustavnog suda Bosne i Hercegovine taj naziv poništen, a mjesto nazvano Istočni Mostar.

Istočni Mostar je opština sastavljena iz tri nepovezane cjeline, sela Zijemlja, Kokorina i Kamena.
Put u ovom planinskom dijelu Hercegovine, ispod sjevernih obronaka planine Velež je veliki problem. Postojećim, neuređenim putevima mnogi su otišli.

U jednom pravcu!

To nam je zaista ogroman problem. Posebno tokom zime – govori Željko Anatelj, stanovnik Zijemalja, istočni Mostar.
Njegov prezimenjak Miloš dodaje kako asfaltirani put na ovom području mogu samo sanjati.

Ma, otkud će asfaltirati?! Meni su 82 godine i nemam nade da ću dočekati uređen put. Najgore je ipak što nema mladosti. Nema djece. Nema omladine. Još nas nekoliko starih što smo ostali, i doviđenja!“
Malobrojni mještani, čini se, izgubili su nadu u bolje sutra.

Ne vjerujemo da će ikad biti bolje. Vazda lažu i petljaju! Evo ima nekoliko godina vazda govore, te ovo će, te ono će… Nema ništa od toga! Samo naša patnja. Ništa drugo!“ govori Danica Antelj, stanovnica sela Zijemlja, istočni Mostar.
Što proizvedemo, prodamo u Mostaru

Ovdje sadimo luk, bijeli luk, krompir. I to prodajemo u Mostaru. Mi nikad nismo ni imali nekih fabrika… Živjelo se od poljoprivrede i stočarstva. Sve je to slabije, iz dana u dan. Nadali smo se boljem, al eto, vidjet ćemo šta će bit’ i kako će bit’“, dodaje Milan Antelj.

Iako uslova za poljoprivredu ima, zbog teškog života i raseljavanja, većina oranica je zapuštena. Iako pašnjaka ima, broj krava i ovaca se smanjuje, jer se stanovništvo iseljava.

Nikad neće biti bolje! Onaj ko se pita on samo sebi grabi. To ti je to! Ništa bolje neće bit’! Ovo mjesto umire“ – razočarani su naši sagovornici, najzastupljenijeg prezimena na ovom području, porodice Antelj.

Iako ima status opštine, selo Zijemlja odavno propada. Mještani su od nadležnih peticijom tražili pripajanje ili opštini Nevesinje ili Gradu Mostaru.

Reakcija političara, tim povodom, koji su i osnovali ovu opštinu, nije bilo.

U opštini, čije je sjedište do 2018. godine bilo u Nevesinju, kažu da pokušavaju potaknuti ljude da ostanu. Načelnik opštine je SDS-ovac Božo Sjeran.

Vlastita sredstva

Iz vlastitih sredstava, iz budžeta opštine, učestvujemo sa 60.000 maraka za asfaltiranje dijela puta. To je maksimum što možemo dati. Imamo oko 2,5 kilometra puta na našoj teritoriji. Preostali dio puta, je na teritoriji opštine Nevesinje.

Izgubili nadu u bolje sutra

Pokušavamo animirati ljude da se počnu baviti poljoprivredom i stočarstvom. To nam je nada“, kaže Sjeran.

Inače, opštinska kasa puni se uglavnom od PDV-a i nešto šumarskih naknada, i za ovu godinu iznosi oko 400.000 KM.

Malobrojni stanovnici sela Zijemlja, Kokorina i Kamena,koji čine opštinu Istočni Mostar, ostaju živjeti u ovoj najnerazvijenijoj lokalnoj zajednici u Bosni i Hercegovini.

No, iz godine u godinu sve ih je manje. Trenutno, na teritoriji te opštine tek je oko 100 mještana.