Umro Irfan Horozović – bošnjački i bosanskohercegovački književnik

S više od četrdeset objavljenih naslova za djecu i odrasle, prijevodima, brojnim pozorišnim izvedbama njegovih drama, kao i brojnim nagradama, književnoumjetnički opus Irfana Horozovića može se smatrati izuzetno velikim i značajnim ne samo u bosanskohercegovačkim okvirima nego i mnogo šire

U Sarajevu je na bolji svijet, nakon duge i teške bolesti, preselio Irfan Horozović. Pripovjedač, romanopisac, esejist, pjesnik i dramski pisac svojim cjelokupnim književnoumjetničkim djelom zauzimao je sam vrh bosanskohercegovačke književnosti. S više od četrdeset objavljenih naslova za djecu i odrasle, prijevodima, brojnim pozorišnim izvedbama njegovih drama, kao i brojnim nagradama, književnoumjetnički opus Irfana Horozovića može se smatrati izuzetno velikim i značajnim ne samo u bosanskohercegovačkim okvirima nego i mnogo šire.

Irfan Horozović rođen je u Banjoj Luci 27. aprila 1947. godine, gdje je završio osnovnu školu i gimnaziju. U Zagrebu je diplomirao na Filozofskom fakultetu komparativnu književnost i jugoslavenske jezike i književnosti. U radnoj i stvaralačkoj karijeri Irfan Horozović bio je urednik Studentskog lista, Pitanja i Puteva, odgovorni urednik u izdavačkoj djelatnosti Novog glasa u Banjoj Luci. Također, bio je dugogodišnji urednik u Igranom programu RTV Federacije BiH, glavni urednik časopisa Život te urednik Bošnjačke književnosti u 100 knjiga – u BZK Preporod.

Irfan Horozović javio se kao autor krajem šezdesetih godina dvadesetog vijeka, upravo u vrijeme kada je moderni način stvaranja dosegao svoju potpunu zrelost, i to knjigama poezije i dramom, da bi već početkom sedamdesetih u književnost ušao na velika vrata borhesovski postmodernom zbirkom pripovijedaka Talhe ili Šedrvanski vrt. Njegova poezija u svom je razvojnom poetičkom putu prešla most između modernizma i postmodernizma, od magijski nadrealne slike do lirske pjesme narativne sadržine, od tradicijskog i zavičajnog prostora do egzistencijalnog grča u egzilu, od vezanog stiha i tradicijske inspiracije do slobodnog stiha i postmoderne tekstualne igre, piše Bosna.

Pjesme Irfana Horozovića prepune su sjećanja koja se zbog uvođenja dvojnika ispoljavaju pseudodokumentaristički, zatim, brojnih tekstualnih aluzija, citata i pseudocitata, književnohistorijskih i kulturalnih referenci.

S druge strane, u Horozovićevim dramama nalazimo elemente poetizacije uz, naravno, obaveznu i beskrajnu igru, ne tek samo glumačku, nego igru s riječima, magijsku igru s prostorom, vremenom i protagonistima, igru koja traje u prostorima između košmarnih snova i jave.

Također, Horozovićevi tekstovi namijenjeni djeci ostvareni su kao fantazmagorije prvog reda, s mnogo ludizma i humora. No, ono što čini najobimniji i zasigurno najznačajniji dio opusa Irfana Horozovića jeste njegova proza. Od pojave njegove zbirke Talhe ili Šedrvanski vrt 1972. godine može se govoriti o postmodernom diskursu u bosanskohercegovačkoj i bošnjačkoj književnosti. Književna kritika ga od tog momenta svrstava među najinovativnije književnike savremene bosanskohercegovačke književnosti, zajedno s Dževadom Karahasanom, Nedžadom Ibrišimovićem ili Vitomirom Lukićem, smatrajući da je naša literatura upravo tih godina stekla svoju punu zrelost.

Intertekstualnost, metatekstualnost kao i tekstualni okvir temeljne su odrednice gotovo svih proza Irfana Horozovića, kao i oneobičavanje hronotopa i protagonista, fragmentiranost i kolažna igra. Tako je, naprimjer, roman Imotski kadija kao cjelina ostvaren u suodnosu s najznačajnijom bošnjačkom baladom Hasanaginica, koja mu je poslužila kao prototekst. Horozović je stvorio metakreativni tekst te različitim transformacionim postupcima “prenio” baladu i njen kontekst u roman slijedeći postmodernu poetiku, po kojoj je prošlost dostupna samo preko ranijih tekstova, uz neizostavnu poetizaciju narativnog iskaza.

Na sličan su način romani Kalfa i Rea otvoreni prema tekstualnosti i narativnoj igri magijskog i fakcijskog, historijskog i pseudohistorijskog. S druge strane, romani Sličan čovjek i Berlinski nepoznati prolaznik, te pripovijetke iz zbirke Prognani grad ispisuju historiju izgubljenog zavičaja i izgubljenog grada kao toposa traganja za identitetom poljuljanim u surovom prognaničkom i egzilantskom životu.

Za svoj neumorni književni rad Horozović je dobio nekoliko značajnih nagrada: “Sedam sekretara SKOJ-a” (1972), Nagradu grada Banje Luke (1980), Nagradu za najbolju knjigu za djecu u BiH (1987), Nagradu Udruženja književnika BiH (1988), Nagradu Društva pisaca Bosne i Hercegovine (1998), nagradu “25. novembar” za životno djelo te druge nagrade i priznanja.

Zastupljen je u brojnim antologijama pripovijetke, poezije i drame, te prevođen na više jezika.