Na današnji dan 29. 12.

1946. – Najveća pobjeda “Želje” u historiji gradskih derbija. 29. decembra 1946. godine u nedjelju po veoma teškom i klizavom terenu, koji je bio prekrivem snijegom, odigrana je utakmica između Željezničara i Torpeda (današnji FK Sarajevo) u kojoj je pobjedio FK Željezničar sa 9:1 . Rezultat na poluvremenu glasio je 5:0 . Ovo je ujedno i najveća pobjeda “Želje” nad Sarajevom u historiji gradskih derbija. Za FK Željezničar su u ovoj utakmici igrali: Kantaradžić, Begić, Mamić, Marjanović, Šilić, S. Alajbegović, Domorocki, Konjovod, Rajlić, F. Lovrić i Lazarević, a za FK Torpedo: Alajbegović, Šarenkapa, Vlačić, Stričić, Pauković, Sklopovi, Lovrić, Novo, Fizović, Alajbegović, Šaković (Mustagrudić). Rijetke napade Torpeda, razbijao je uglavnom srednji red Željezničara. U prvom poluvremenu Željezničar je u svemu nadmašio svog protivnika i postigao čak pet golova. U nastavku mreža Alajbegovića zatresla se još četiri puta, a počasni gol za Torpedo dao je Novo iz penala. Golove za FK Željezničar su postigli: Lazarević 3, Konjevod 2, Lovrić 2, Rajlić i Domorocki po jedan.

1946. – Rođen Slobodan Kovačević – gitarista “Indexa”. U rodni list upisan je 29. decembra 1946. godine, kao Slobodan A. Kovačević, a srednje slovo označava ime njegovog oca – Adem. Tokom muzičke karijere postao je poznatiji po nadimku Bodo. Diplomirao je arhitekturu u Sarajevu, no pobijedila je ljubav prema muzici kojom se počeo baviti početkom šezdesetih, najprije kao gitarist grupe Lutalice, a od 1965. koa gitarista grupe Indexi. 1978. godine je, zajedno sa ostalim članovima Indexa, dobio Šestoaprilsku nagradu Grada Sarajeva, a iste godine i nagradu Jugoslavenske radio-televizije za album “Modra rijeka” koji je proglašen albumom godine u Jugoslaviji. Godine 2004. nagrađen je nagradom Davorin za najboljeg instrumentalistu godine u Bosni i Hercegovini. Slobodan Bodo Kovačević je prve muzičke korake počeo kao srednjoškolac na audiciji kod Kornelija Kovača kao pjevač. Tek kada je počeo pohađati časove gitare kod profesora Mila Praljka, otkriven je njegov svirački talenat. 1963. godine osnovo je grupu Lutalice koju su pored njega činili ritam gitarista Slobodan M. Kovačević (grupa More), basista Duško Čorlija, bubnjar Vojo Šimšić i pjevačica Gordana Magaš (poznata sarajevska balerina i koreografkinja). U drugoj postavi Lutalica bas je svirao i Fadil Redžić, a bubnjeve Miroslav Šaranović. Iz tog perioda ostao je zabilježen prvi autorski instrumental Slobodana Kovačevića, kompozicija “Snježni kristali”, koja je u studiju Radio Sarajeva snimljena 16. aprila 1965. U Indexe Bodo Kovačević prelazi ljeta 1965. godine i ubrzo u grupu dovodi i Fadila Redžića. Prvu značajniju kompoziciju za Indexe Bodo komponuje pod nazivom “Pružam ruke”, na tekst Nikole Borote Radovana krajem 1966. godine, a snimljena je u Radio Sarajevu 13. februara 1967. godine i sa njom Indexi nastupaju na Eurosongu iste godine. Ova se kompozicija smatra prvom autentičnom rock pjesmom koja se izvodila na maternjem jeziku. Najslavije muzičke teme Indexa potpisao je upravo Bodo Kovačević samostalno (Plima, Negdje na kraju u zatišju, Modra rijeka) ili u suradnji s Fadilom Redžićem (Balada, Svijet u kome živim). Radio je intenzivno i za druge izvođače i različite projekte izvan pop i rock muzike. Između ostalog, svirao je gitare i sudjelovao u aranžiranju prvog i jednog od najboljih, po mnogima i najboljeg albuma Josipe Lisac, “Dnevnik jedne ljubavi” iz 1973. godine, komponirao muzičke teme za ceremoniju ZOI Sarajevo ’84, surađivao je sa Esadom Arnautalićem na njegovom projektu “Muzika raspoloženja”, napisao muziku za predstavu “Mandragola” Kamernog teatra 55 u Sarajevu i “Posljednja potraga za zlatom” Narodnog pozorišta Sarajevo, a u posljednje dvije godine života bio je muzički producent BH Eurosonga. Na početku rata u Bosni i Hercegovini preselio se u Prag, odakle se vratio tek poslije Dejtonskog sporazuma. Krajem marta 1998. godine s Indexima je nastupao u Podgorici i Beogradu. Poslije smrti Davorina Popovića, 2001. godine, posvetio se jazz muzici i pridružio se ansamblu Sinan Alimanović Quintet, te svirao i u Plesnom orkestru JS BiH. Slobodan Kovačević je napisao ukupno više od 300 kompozicija. Najveći dio tog opusa vezan je uz Indexe, a zatim za pozorišne predstave i pjesme za druge autore. Preminuo je 22. marta 2004. godine u Sarajevu. Sahranjen je 25. marta u Aleji velikana na “Barama” u Sarajevu, gdje je pokopan i pjevač Indexa, Davorin Popović. U njegovu počast u sklopu dodjele muzičke nagrade Davorin, od 2006. godine se dodjeljuje i “Nagrada Bodo Kovačević” za gitaristu godine.

1949- Komunističke vlasti minirale najstariju džamiju u Mostaru, Sinan pašinu džamiju

Sinan-pašina džamija je najstarija džamija u Mostaru i njena historija je na izvjestan način „rodni list” grada Mostara.
S gradnjom Sinan-pašine džamije počinje urbani razvoj grada. Opće poznata činjenica je da se uz džamije u vrijeme nastajanja bosansko-hercegovačkih gradova formiraju mahale, javne i obrazovne institucije. U neposrednoj blizini Sinan-pašine džamije stoljećima su se nalazile Mešćema (sudnica), medresa (srednja škola), hamam (javno kupatilo), tepa (pijaca) i brojne stambene jedince. Pouzdano se zna da iz ovog dijela Mostara, a zahvaljujući Sinan-pašinoj džamiji počinje razvoj Mostara u kasabu, čaršiju i grad.

Prva mahala koja je po dolasku Osmanlija formirana na području Mostara je Sinan-pašina, a obuhvatala je predio oko bivše Sinan-pašine džamije. Kao dokaz tvrdnji služi i to što su u osmanskim službenim dokumentima ovu mahalu kao i džamiju u njoj nazivali Atik (Stara), a ovaj se naziv svugdje davao najstarijim mahalama, odnosno džamijama jednog mjesta.

Od prvih dana osmanske uprave postojao je tu i trg nazivom Mejdan, koji se prvi put spominje u vrelima 1478. g. Putopisac Evlija Čelebija koji je kroz Mostar proputovao 1664.g. , navodi u putopisu, da je Stara džamija sagrađena 878.h.g. ili 1473.g.
Podigao ju je hercegovački sandžak-beg Sinan, koji je upravljao Hercegovinom 1474-1475. g. Ona je po svoj prilici bila malehna, bez munare i bez ikakvih dekoracija. Kasnije je ovu džamiju prepravio i uz nju munaru podigao drugi hercegovački sandžak-beg Sinan paša Borovinić (1504-1506). Iznad ulaznih vrata džamije nalazila se na jednoj ploči slabim pismom uklesana hidžretska godina 913. Sinan pašu Borovinića koji je 1507/8. g. prepravio i proširio najstariju mostarsku džamiju nalazimo kao velikog vezira od 26. 4. 1516. do 22. 1. 1517. godine. Poginuo je u Egiptu.

Sinan-pašina džamija je predstavljala vrijedan spomenik islamske arhitekture u Mostaru. Bila je građena od tesanog kamena i prekrivena četverostrešnim krovom pod pločom. Imala je uza se tvrdu i visoku kamenu munaru u koju se ulazilo sa sofa. Bila je najprostranija mostarska džamija. Predanje kaže da se građa za džamiju sijekla u Ričini. Prilikom sastavljanja gruntovnice 1890.g. ova je džamija u svom posjedu imala dvije bašče, vrt i četiri gradilišta. Ova je džamija doživjela više adaptacija, a posljednji put je temeljno popravljena 1906. godine kada je sa nje skinut krov i postavljen novi.

Srušena je kukavički za jednu noć 29. decembra 1949. godine Oficiri JNA zaduženi za njeno rušenje su prilikom miniranja upotrebljavali male količine dinamita tako da se eksplozije skoro nisu čule po Mostaru. Husaga Ćišić ironično kaže da je izgovor za njeno rušenje bilo tzv. „tenisanje” oficirskih žena. Jer su, kako navodi Ćišić, na njenom lokalitetu mislili izgraditi tenisko igralište. Značaj džamije je što je ona bila jedna od nekoliko najstarijih džamija na teritoriji bivše države Jugoslavije. Također, značajno je da su se pored nje tada podigle javne zgrade: Mehćema (SUD), hamam i kuća za stanovanje šerijatskih sudija.

Na inicijativu Medžlisa IZ Mostar, Stručni tim predvođen prof. dr. Enverom Imamovićem detaljnim arheološkim istraživanjem je krajem januara 2009. godine pronašao temelje Sinan-pašine džamije. Tokom iskopavanja pronađeni su prvobitni arhitektonski elementi. Također je ustanovljeno da je džamija bila i spaljena jer je tokom radova pronađen sloj od 10-tak centimetara gareži.
Obnova je svečano krenula polaganjem kamena temeljca 6. februara 2014. godine.

U to vrijeme u Mostaru je muftija bio Seid ef. Smajkić. On je rekao da se obnovom ove džamije nakon decenija skida sloj zaborava.
Klanjanjem prve teravije 16. maja 2018.g. je proklanjana obnovljena Sinan-pašina džamija u Mostaru.

1981. – Osnovana Akademija scenskih umjetnosti u Sarajevu. Akademija scenskih umjetnosti započela je svoj rad 29. decembra 1981. godine. Potreba za Akademijom javila se iz razloga što, prema podacima iz 1981. godine, bosanskohercegovačko pozorište imalo je 180 zaposlenih, ali od toga samo 24 je imalo završenu odgovarajuću školsku spremu. Tako je 1981. godine upisana prva generacija studenta na odsjeku glume. 1989. godine otvara se i odsjek za režiju, a 1994. odsjek za dramaturgiju. Dvije osobe su bile angažovane za otvaranje Akademije: Radoslav Zoranović direktor Zajednice profesionalnih pozorišta i prof. Zvonko Petrović (tadašnji direktor SIZ-a za visoko obrazovanje). Prvi nastavnički kadar Akademije scenskih umjetnosti sačinjavali su: dekan – dr. Razija Lagumdžija, prodekan – Borislav Stjepanović, dr. Miroslav Avram, Mladen Materić, Gojko Bjelac, Zvonko Petrović i Petar Gleđa. Kako se Akademija razvijala tako se proširivao i broj predavača, kao što su: Emir Kusturica, Admir Glamočak, Miralem Zupčević, dr. Nenad Vuković, dr. Dževad Karahasan. U novembru 1984. godine počinje sa radom otvorena scena “Obala” koja je zamišljena kao labaratorij u kojem će studenti Akademije obavljati svoju praktičnu nastavu i javno prikazivati svoj umjetnički angažman. Međutim “Obala” uz pomoć sutdenata i nastavnika Akademije scenskih umjetnosti postaje jedna od kultnih sarajevskih pozornica.

U kategoriji “Na današnji dan” objavljujemo najznačajnije datume iz historije BiH.

(Mostarski.ba/Historija.ba/muftijstvo-mostarsko.ba)