Na današnji dan 3. 9.
1889. – Rođen Isak Samokovlija, poznati bosanskohercegovački književnik, autor djela sa bosansko-jevrejskom tematikom. Po zanimanju je bio ljekar. Živio je u Goraždu, Fojnici i Sarajevu. Isak Samokovlija je rođen u Goraždu, tada dijelu Austro-Ugarskog carstva, 3. septembra 1889. godine, u porodici sefardskih (španskih) jevreja. Njegova porodica se doselila iz Samokova u Bugarskoj, po čemu su dobili prezime Samokovlija. Nakon djetinjstva provedenog u Goraždu, odlazi u Sarajevo i završava Prvu gimnaziju, te studira medicinu u Beču. Nakon studija, Samokovlija je radio kao ljekar u Goraždu, Fojnici i Sarajevu. Svoju prvu pripovjetku “Rafina avlija” objavljuje 1927. godine, a dvije godine kasnije izlazi i prva zbirka pripovijetki “Od proljeća do proljeća”, u izdanju Grupe sarajevskih književnika. Početak Drugog svjetskog rata dočekuje u bolnici Koševo u Sarajevu, gdje je bio šef jednog odjeljenja. Ubrzo dobija otkaz i bio je prinuđen nositi žutu traku s Davidovom zvijezdom, kojom su nacisti obilježavali sve Jevreje. Nakon proglašenja NDH zatvoren je od strane ustaša, te kasnije prebačen u izbjeglički logor na Alipašinom mostu u Sarajevu. U proljeće 1945. godine, uspijeva pobjeći od ustaša koji su ga prinudno vodili sa sobom, te se krio sve do oslobođenja zemlje. Po završetku Drugog svjetskog rata držao je razne pozicije u bosanskohercegovačkim i jugoslavenskim književnim krugovima. Uređivao je književni časopis “Brazda” od 1948. do 1951. godine, a poslije toga je sve do smrti bio urednik u Izdavačkom preduzeću “Svjetlost”. Na njegovo književno djelo mnogo je utjecalo odrastanje uz rijeku Drinu u Goraždu. Ivo Andrić ga je nazvao jednim od najboljih pisaca koje je Bosna i Hercegovina dala, a Meša Selimović je rekao kako je Samokovlija, izuzmemo li Andrića, najbolji bosanski pripovijedač poslije Kočića. Isak Samokovlija umro je 15. januara 1955. godine, u Sarajevu. Sahranjen je na starom jevrejskom groblju na strmoj padini Trebevića. Njegova najpoznatija djela su: “Od proljeća do proljeća” 1929.; “Nosač Samuel”, 1946.; “Solomunovo slovo”, 1949.; “Hanka” (drama); “Plava Jevrejka” (drama); “On je lud” (drama); “Fuzija” (drama); “Tragom života”; “Đerdan”; i “Priča o radostima”.
1993. – Srušena Dolačka džamija, U malom mjestu zvanom “Dolac” blizu Banja Luke, prije agresije na Bosnu i Hercegovinu, nalazila se jedna vrlo lijepa džamija s drvenom munarom, koju su Banjalučani zvali Dolačka džamija. Uz tu džamiju je bio veliki harem (groblje) sa dosta starih nišana (bašluka) koji su stršili iz zemlje kao kakvi stećci sa velikim turbanima. Ti nišani-bašluci su vjerovatno iz turskog vremena, a možda i iz austrougarske okupacije BiH. U haremu džamije nalazio se i mezar čovjeka koji je za vrijeme svog života zavještao zemlju, podigao tu džamiju te je uknjižio kao vakufsko zdanje tj. poklonio je mještanima da je posjećuju i održavaju dok god se bude moglo održavati. Prema riječima posjetitelja džamije, bila je to jedna prekrasna građevina sa prelijepom unutrašnjošću, punom čistoće, prosto nekakvog tajanstvenog mirisa. Čistoća besprijekorna, u predsoblju gdje džematlije ostavljaju obuću, popločan prostor. Lijevo i desno drveni podijumi, a u uglu jedna sobica za imama kada ranije dođe u džamiju. A u ulazu u glavni džamijski prostor gdje se vrši namaz – molitva, zidovi okrečeni, ni traga od paučine, sve na svom mjestu, pa čak i “peštahta” – stolić gdje hafiz drži Kur’an kada je uz Ramazan “mukabela”. Na zidovima nekoliko levhi sa tekstovima iz Kur’ana. Mjesto gdje imam vidi džematlije za vrijeme klanjanja je neobično uredno i ukrašeno. Cijeli prostor prekriven ćilimima i serdžadama, nigdje nepokrivenog mjesta. Dolačka džamija je izgrađena 1686. godine, pod zaštitom UNESCO-a kao kulturni spomenik svjetske baštine III kategorije. Nažalost, ova džamija je, kao i mnoge druge, minirana i srušena od strane srpskog agresora 3. septembra 1993. godine, a obnovljena je 2007. godine.
U kategoriji “Na današnji dan” objavljujemo najznačajnije datume iz historije BiH.
(Mostarski.ba)
