Šetnja kroz prošlost Mostara: Ćejvan Ćehajina džamija
Piše: Ahmet Kurt
Ćejvan Ćehajina džamija u Mostaru se nalazi u Titovoj ulici, iznad Starog mosta u blizini medrese i kule Tara. Sagrađena je 1552. godine od strane jednog od najvećih dobrotvora grada (opravka Krive ćuprije, hamam kod Tabhane, još dvije džamije, izgradio preko sto dućana, pokaldrmisao glavne gradske ulice i mnogo drugog). Ćejvan ćehaja je najzaslužniji za razvoj grada, 1554. godine je uvakufio plaćanje državnog poreza, avariza, za stanovnike grada što je olakšalo naseljavanje. Umro je 1570., a sahranjen je pored džamije.
Ispred džamije se nalazio manji trg koji je tada bio centar Mostara. Stanovnici ove mahale, koja se prostirala do današnjeg Lučkog mosta, su nosili naziv Zakuljani, po obližnjoj kuli Tara. Ima više pjesama i drama (vidjeti časopis Behar od 1905. i Novi Behar od 1936) sa radnjom događanja ispred i oko ove džamije, a 1878. godine je bila sjedište buntovnika protiv ulaska austrougarskih trupa, na čelu sa trojicom Alijā: Drače, Hamzić i Haljevac.
Munara je bila kvadratnog presjeka 333 godine (slika desno) sve do 1885. godine kada je do ispod krova srušena i ozidan novi nastavak oktogonalnog presjeka. Na slici lijevo se vidi dio te munare četverougaonog presjeka u visini 4-5 m od tla. Munara džamije Fatime kadun na Carini, takođe je imala isti oblik, a sagrađena je 15-tak godina poslije Ćejvan Ćehajine, koja je vjerovatno bila uzor pri gradnje carinske. U malom okviru slika prvobitne munare Ćejvan Ćehajine džamije iz 1881. godine.
Ima više legendi, stvorenih početkom 1900-tih godina, u vrijeme buđenja autonomnih pokreta unutar pojedinih vjersko-nacionalnih zajednica, zašto je munara sa lijeve strane od ulaza, a stvarni razlog je vrlo jednostavan. Munara služi za pozivanje vjernika na molitvu, zato je okrenuta prema tadašnjem centru mahale. Desna strana je iznad same Neretve i tadašnjeg visećeg mosta, preko puta pustog ušća Radobolje, pa mujezin ne bi imao kome tamo slati poziv na molitvu.
Op.a. slika desno je fotoshop-rekonstrukcija nekadašnjeg izgleda, a slika Fatime kadun munare iz 1905. “zalijepljena” je na sliku Ćejvan ćehajine džamije. Sudeći prema maloj slici u okviru, obje su bile istog izgleda, a napravljene su u razmaku 15-20 godina.
Mostarski.ba
