SPC revidira historiju: Četnički koljač Pavle Đurišić za mitropolita Joanikija je “veliki junak”

Izjava mitropolita Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Joanikija da je Pavle Đurišić bio “veliki junak nepobjedivog karaktera” izazvala je burne reakcije nevladinog sektora, opozicije i organizacija koje okupljaju Bošnjake.

Pavle Đurišić predvodio je četničke jedinice odgovorne za masakar muslimana na sjeveru Crne Gore, Sandžaku i u istočnoj Bosni, tokom Drugog svjetskog rata. Odlikovan je Hitlerovim gvozdenim krstom, piše RSE.

Vlast nije reagirala

Na skupu Joanikije se “od sveg srca” zahvalio i vicepremijeru Spajićeve vlade Budimiru Aleksiću. Niko iz vlasti nije reagirao, izuzev Bošnjačke stranke.

U Crnoj Gori, zemlji kandidatu za priključenje Evropskoj uniji, od augusta 2020. na vlasti je koalicija partija bliska Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

Vlast čine članice bivšeg prosrpskog i proruskog Demokratskog fronta, Spajićev Pokret Evropa sad, Demokrate i stranke manjinskih naroda.

Za Joanikija Đurišića junak i oslobodilac

O Đurišiću kao “velikom junaku nepobjedivog karaktera” Joanikije je govorio 3. maja na liturgiji u selu Razboj kod Srpca, u bh. entitetu Republika Srpska prilikom “pomena postradalima u Drugome svjetskom ratu od strane združenih neprijateljskih snaga”.

U govoru ga je opisao kao velikog junaka koji je pokušavao da zaštiti svoj srpski narod.

A 22. aprila na crkvenom skupu u Doljanima nadomak Podgorice gdje je “obilježena osamdesetogodišnjica proboja jasenovačkih logoraša” Joanikije je pominjao Pavla Đurišića kao oslobodioca.

U prisustvu šefa crnogorske Skupštine Andrije Mandića i ambasadora Srbije Nebojše Rodića , Joanikije je Đurišića nazvao oslobodiocem :

– I onaj koga optužuju da je bio saradnik okupatora, iako je oslobodio Berane i cijeli sjeverni kraj i zaštitio nejač srpsku od saradnika okupatora da ih ne pokolju, Pavle Đurišić, komandant četnički, komandant Jugoslovenske vojske u otadžbini …

Ko je bio Pavle Đurišić?

Đurišić (1909–1945) je bio vojni oficir i četnički komandant koji je sarađivao sa njemačkim i italijanskim nacistima tokom Drugog svjetskog rata.

Njegove četničke jedinice odgovorne za masakre nad muslimanskim civilima u Sandžaku i istočnoj Bosni, a njegova uloga potvrđena je brojnim dokumentima i izvještajima iz tog vremena.

Izvještaj Pavla Đurišića o pokolju muslimana iz 1943.

U izvještaju Vrhovnoj komandi Jugoslovenske vojske u otadžbini, od 13. februara 1943. Đurišić navodi: “akcija protiv Muslimana u Pivi i Gornjem Polimlju potpuno je uspela… uništeno je: “kod Muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000ostalih žrtava, žena, starica i dece”.

U istom dokumentu Đurišić navodi da su sva muslimanska sela potpuno spaljena, a imovina je odnesena.

Etničko čišćenje muslimana sa sjevera Crne Gore počelo je novembra 1942. u Bukovici kod Pljevalja, potom u Sjenici, Peći i Kolašinu. Prema njegovom izvještaju, od 4. do 10. januara 1943. ubijeno je 400 muškaraca i 1000 žena i djece, a spaljena su 33 sela.

Za svoj rad Đurišić je bio odlikovan od strane nacističkih vlasti , odnosno od Hitlera ordenom Željeznog krsta. U aprilu 1945. uhvaćen je i ubijen u Jasenovcu, od strane, snaga koje su sa također sa fašistima sarađivale u Hrvatskoj.

Osude: Bošnjački savjet i reis

Ovakav narativ SPC-a naišao je na oštre osude dijela javnosti, uključujući građanske organizacije, političke subjekte i vjerske poglavare.

Reis Islamske zajednice u Crnoj Gori Rifat Fejzić reagovao je rekavši da “četnik Pavle Đurišić nije nikakav heroj niti čovjek, već obična kukavica i zločinac”.

– Osvjedočeni kolaboracionista, nosilac visokih Hitlerovih odlikovanja, ratni zločinac, o čemu postoji ogromna historijska građa i dokumentacija, ne može biti ni junak ni heroj- saopćili su iz Bošnjačkog vijeća

Savjet Muslimanskog naroda Crne Gore izrazio je duboku zabrinutost povodom izjave poglavara SPC Joanikija u kojoj se veliča Đurišić koji je odgovoran za masakre nad Muslimanima.

Oni su ocijenili da veličanje njegovog lika, posebno od strane jednog crkvenog velikodostojnika, predstavlja moralno posrnuće.

– Crna Gora je građansko društvo svih njenih naroda, i svaki pokušaj istorijskog revizionizma koji veliča zločince i negira patnju drugih, direktan je napad na to zajedništvo – ocjenjuju iz Savjeta.

NVO sektor: Revizionizam nije vjera

Nekoliko nevladinih organizacije, među kojima i Centar za građansko obrazovanje (CGO), i građanskih aktivistkinja oštro su osudili izjave mitropolita SPC-a Joanikija.

Ocjenjuju to pokušajem da se rehabilituju odgovorni za ratne zločine.

– Uz to produbljuju podjele, vrijeđaju sjećanje na žrtve i opasan su pokušaj historijskog revizionizma u funkciji savremenih političkih i identitetskih manipulacija – navode u zajedničkom saopćenju.

Konstatuju da bi u civilizovanom društvu, crkveni velikodostojnici morali nositi odgovornost za izgovorenu riječ.

Pozvali su ih da se uzdrže od prekrajanja istorije zarad partikularnih ciljeva, da osude ratne zločine i počinioce, i da se zalažu za kulturu sjećanja koja poštuje činjenice i univerzalne vrijednosti humanosti.

Reagirale opozicione partije i jedna vladajuća

Zastupnica vladajuće Bošnjačke stranke Kenana Strujić Harbić ukazala je da postupanje Đurišića predstavlja “udžbenički primjer zločina protiv čovječnosti”:

– Spiskovi žrtava pokazuju da su više od 50 posto ubijenih u Pljevaljskom srezu bila djeca mlađa od 14 godina. Ubijana su iz naručja majki, živa spaljivana u kućama, klana na kućnom pragu – samo zato što su bila islamske vjere.

Iz opozicione Demokratske partije socijalista su ocijenili da ovo nije prvi put da Joanikije koristi vjersku službu za iznošenje političkih i revizionističkih stavova.

Ocjenjuju da ovakvi stavovi vrijeđaju antifašističko nasljeđe Crne Gore i rehabilituju ideologije zasnovane na mržnji, zločinima i saradnji sa okupatorima.

I opozicioni pokret URA saopćio je da je veličanje Pavla Đurišića pokušaj revizije historije i negacije antifašističke borbe. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori promovira četnički narativ, kroz promociju knjiga, romana o četnicima, postavljanje spomen-ploča poput one mitropolitu Joanikiju Lipovcu koji je otvoreno sarađivao s fašistima, organiziranjem parastosa…

Također, u nekim hramovima i manastirima SPC-a u Crnoj Gori mogu se naći ikone i murali koji prikazuju četničke vođe kao mučenike i svetitelje.

Milorad Vukojičić, poznat kao pop Maca i Slobodan Šiljak, sveštenici SPC-a iz Pljevalja koji su nakon rata osuđeni na smrt zbog ubistva na desetine civila, proglašeni su za svece 2005. godine. Slični procesi revizije historije već godinama su prisutni u Srbiji, gdje su sudskim putem rehabilitovani Draža Mihailović i brojni drugi saradnici okupatora.

I opozicioni pokret URA saopćio je da je veličanje Pavla Đurišića pokušaj revizije historije i negacije antifašističke borbe. Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori promovira četnički narativ, kroz promociju knjiga, romana o četnicima, postavljanje spomen-ploča poput one mitropolitu Joanikiju Lipovcu koji je otvoreno sarađivao s fašistima, organiziranjem parastosa…

Također, u nekim hramovima i manastirima SPC-a u Crnoj Gori mogu se naći ikone i murali koji prikazuju četničke vođe kao mučenike i svetitelje.

Milorad Vukojičić, poznat kao pop Maca i Slobodan Šiljak, sveštenici SPC-a iz Pljevalja koji su nakon rata osuđeni na smrt zbog ubistva na desetine civila, proglašeni su za svece 2005. godine. Slični procesi revizije historije već godinama su prisutni u Srbiji, gdje su sudskim putem rehabilitovani Draža Mihailović i brojni drugi saradnici okupatora.

U Crnoj Gori Vlada i relevantne institucije uglavnom šute.

(Stav.ba)