Categories: BiH, Iz historije|Published On: 10/1/2021|

Upoznajmo BiH/Općina Han Pijesak

Han-Pijesak je naseljeno mjesto i općina u istočnom dijelu Bosne i Hercegovine, na razvođu rijeka Stupčanice i Žepe.

Han-Pijesak je okružen visovima: Velikim Žepom 1537 m, Javornikom 1219 m, Studenom Gorom 1149 m i Trešnjevcem 1245 m. Ovakav geografski položaj uslovio je zdravu planinsku klimu. Sam Han-Pijesak je na nadmorskoj visini od 1180 m. Bujne četinarske i listopadne šume doprinijele su da ovo mjesto postane poznata klimatska i vazdušna banja, jer po količini ozona zauzima jedno od najznačajnih mjesta u Evropi.

Veliki Žep

Općina Han-Pijesak nalazi se na magistralnom putu koji ga povezuje sa centrima u Bosni i Hercegovini i šire. Han-Pijesak zauzima površinu od 320 km2.

Općina Han-Pijesak spada u brdsko-planinska područja sa preko 1000 metara nadmorske visine. Sela su mala, rasuta između planina Javora, Devetaka i Žepa i vrlo su rijetko naseljena. Ova općina po veličini i broju stanovnika spada u male općine sa 19,8 stanovnika po jednom km2.

Historija
Na starom karavanskom putu od Sarajeva koji je vodio preko Romanije bilo je na svakih desetak kilometara po jedan han za odmor, konak i svratište putnika, vojnih i trgovačkih karavana. Jedan od ovih hanova bio je i Han-Pijesak, oko koga se dosta kasnije formira istoimeno naselje.

Evlija Čelebija 1664. godine na putu od Sarajeva prema Zvorniku pominje na hanpjesačkom prostoru nekoliko hanova oko kojih se kasnije formiraju manja ili veća naselja (Han-Pijesak, Han-Pogled, Han-Mačkovac, Han-Hanić). Ova naselja bila su najveća i najznačajnija. Područje Han-Pijeska se nalazio na raskrsnici puta koji ga je povezivao sa Srebrenicom i dolinom Drine, drugi kraj ove raskrsnice vodio je ka Vlasenici i Zvorniku, a treći je vodio prema Sokocu, i preko Romanije ka Sarajevu. Han-Pogled je imao strategijski značaj u vrijeme opće nesigurnosti putnika za vrijeme vladavine Osmanlija, izloženih napadima odmetnika. Od ovog hana se širi pogled preko Birča, prema Majevici, Drini i Srbiji, te je zbog toga dobio ime Pogled.

Prema vjerovanju Han-Pijesak je dobio ime po stalnim žalbama majstora graditelja hana, da im je loš pijesak za zidanje. Drugih podataka u vezi sa imenom ovog naselja nema. Vremenom se na relativno širokom prostoru između Sokoca i Vlasenice ukazala potreba za administrativnim središtem koje bi obuhvatalo sela kojima su okolna naselja gradskog tipa bila relativno daleka. Dolaskom Austro-Ugarske izgrađena je i željeznička pruga prema Zavidovićima, a zatim i drum duž starog karavankog puta. Ovo je uvećalo značaj Han-Pijeska pa se postepeno oko nekadašnjeg hana počelo formirati i naselje radnika-drvosječa koje se prvi put pominje 1895. godine. Do Prvog Svjetskog rata ovdje takoreći nije ni bilo naselja sem hana i nekoliko šumskih baraka na raskrsnici puta Sarajevo-Zvornik. Po završetku rata Han-Pijesak okuplja i oko sebe privlači sela koja su do tada bila orjentisana ka okolnim naseljima gradskog tipa.

Nacionalni spomenici
Na listi nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine za općinu Han-Pijesak nalazi se sljedeći spomenik:
“Nekropole sa stećcima na lokalitetima Pokojnica (Mramorje) i Podgroblje (Luka) u selu Nevačka” (historijsko područje).

Nekropole stećaka u Han Pijesku, na lokalitetima Pokojnica (Mramorje) i Podgroblje (Luka) u naselju Nevačka, općina Han Pijesak, Bosna i Hercegovina, sa ukupno 37 stećaka, proglašene su za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

U Domu kulture u Han Pijesku nalazi se zavičajna galerija u kojoj se pored povremenih izložbi nalazi i zbirka starih fotografija opštine Han Pijesak, zbirka starih novinskih članaka, razglednica i predmeta iz starine.

Prirodni resursi

Najznačajnaji prirodni resurs opštine Han Pijesak su šume koje pokrivaju 2/3 opštine. Područje opštine Han Pijesak predstavlja jedno od najbogatijih područja šumama kao prirodnim resursom. Otvorenost šumskoprivrednog područja dosta je povoljna i iznosi 12,9 km/1000 ha, a otvorenost teritorije cijele opštine je 7km/1000 ha, što je također dosta povoljna otvorenost.

Od ostalih prirodnih resursa važno je spomenuti značajne količine građevinskog materijala: crvenog kamena „Romanita“ te šljunka, pijeska i sige, kao i kvalitet vazduha koji se ogleda u koncentraciji ozona (nezvanično na vodećem mjestu u Evropi). Opština Han Pijesak ima specifične prirodne, geografske i klimatske odlike, koje u međusobnoj povezanosti daju određene komparativne prednosti, ne samo u odnosu na susjedne opštine, već i regiju u cjelini. Strateški izazov predstavlja korištenje potencijala kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa u kombinaciji sa relativno dobrom geografskom lokacijom, blizinom i povezanošću sa većim centrima u okruženju. Ove odlike su posebno značajne kada se posmatraju kao turistički potencijal u kontekstu savremenih trendova u turizmu i njihove kombinovane valorizacije u jedan ili nekoliko specifičnih turističkih proizvoda (kulturno-istorijski turizam, seoski turizam, lovni turizam, planinski turizam, banjski turizam, avanturistički turizam). Kada su prirodni potencijali u pitanju, velike mogućnosti su i u domenu korištenja obnovljivih izvora energije i mogućnosti u vezi sa zainteresovanošću i investitora za ulaganje (energija sunca, vjetra i biomase-šumski otpad).

Privredna aktivnost na području opštine Han Pijesak uglavnom je vezana za šumarstvo i drvoprerađivačku industriju, zatim slijedi trgovina i na kraju djelatnosti u kojima posluje jedno do dva preduzeća, kao što su proizvodnja hrane, vađenje ruda, građevinarstvo.

Ratarska proizvodnja je orijentisana na proizvodnju kabaste stočne hrane (sijeno, silaža, ispaša), potrebne za ishranu raspoloživog stočnog fonda. Stočarska proizvodnja je osnovna privredna djelatnost ovog subjekta i zastupljena je kroz ovčarstvo, govedarstvo i konjarstvo.

„Dani kajmaka“ bi trebali postati godišnja manifestacija s ciljem promocije lokalnih proizvođača mlijeka iz Han Pijeska, Rogatice, Sokoca i okolnih gradova i sela, kao i tradiciju skorup-kajmaka.