Upoznajmo BiH/Općina Šamac

Šamac (prije Bosanski Šamac) je naseljeno mjesto i centar istoimene općine u Posavini, na sjevernom dijelu Bosne i Hercegovine, lociran na desnoj strani rijeke Save. Osim Save, kroz grad prolazi i rijeka Bosna, gdje joj je i ušće.

Ravno područje, sa umjerenom kontinentalnom klimom, koja iz godine u godinu sve više dobija karakteristike kontinentalne klime, uz zadovoljavajuće rezerve vode, predodredili su općinu  Šamac za razvoj raznih vidova poljoprivredne proizvodnje, te je poljoprivreda, uz preradu poljoprivrednih proizvoda i neke druge oblike industrijske proizvodnje, među najznačajnijim privrednim granama ove općine. Od ukupnih zemljišnih površina, neplodnog zemljišta je samo 9,9%, pod šumama 10,4%, dok ukupno poljoprivredno zemljište pokriva 79,7 % (ili 14,642 hektara) od ukupnih zemljišnih površina.

Šamac graniči sa općinama: Gradačac, Pelagićevo, Donji Žabar, Vukosavlјe, Domalјevac – Šamac, Modriča, Orašje, Odžak, a na njenom sjeveru su rijeka Sava i Republika Hrvatska.

Historija

Arheološki istražen lokalitet Kulište, na sjeveroistočnom obodu sela Kruškovo Polje, najstarije je neolitsko naselje u okolini Bosanskog Šamca. Također, utvrđeno je da su tragove svoje kulture na ovim prostorima ostavili i ljudi koji pripadaju bakarnom i bronzanom dobu, te da su na ovom području pronađeni ostaci koji pripadaju rimskom dobu i srednjovjekovnoj civilizaciji.

Smatra se, da je upravo tu, dok je 1460. godine vodio borbe protiv posljednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaševića, turski sultan Mehmed II podigao utvrđenje Šamac, te da je to utvrđenje kralj Tomašević osvojio i srušio u junu 1463. godine. Međutim, današnji općinski centar, grad Bosanski Šamac, nastao je tek 1863. godine na samom ušću rijeke Bosne u rijeku Savu.

Na prostoru današnjeg Bosanskog Šamca nije bilo naselja, sve do promjene ušća rijeke Bosne koja se sve do 1720. godine nalazila zapadno od današnjeg Pruda. Istočno od današnjeg Bosanskog Šamca nalazilo se naselje Mihalevacz, kasnije preimenovan u Jurin Brod. Od 1718. do 1739. godine pripadao je Austrijskoj carevini, a kasnije se tu nalazila samo karaula (stražarnica). Kao gradsko naselje razvija se od 1863. godine, kada su se u njemu naselili Bošnjaci, koji su prognani iz Srbije, i to iz gradova Užice, Šapca, Beograda i Sokola. Nacrt za izgradnju Bosanskog Šamca dao je Salih Efendija Muvekit, a prvi urbanistički plan djelo je francuskih arhitekata. U to doba, ovo novo naselje, dobija me Gornja Azizija (Aziziei Bela), po sultanu Azizu, i taj službeni naziv Bosanski Šamac nosi sve do 1878. godine. Od tada Bosanski Šamac pripada turskoj vlasti.

Februara 1883. godine grad dobija poštu i telegraf, a 1885. godine prvu osnovnu školu.

Za razliku od drugih gradova i naselja u Bosni i Hercegovini, Bosanski Šamac je dosta mlada gradska aglomeracija, jer kao grad formiran je tek u drugoj polovini 19. vijeka.

Naziv Bosanski Šamac dobija, najvjerovatnije od riječi “šanac”, što znači kanal, jer prostor na kome je izgrađen današnji grad nasut je pijeskom i šljunkom prosječno od 4 do 6 metara visine, što znači da je Šamac izgrađen na nekadašnjem močvarnom zemljištu, koje je bilo ugroženo stalnim poplavama rijeka Save i Bosne.

Zahvaljujući svom izuzetnom položaju i plodnoj Posavini, Bosanski Šamac je gotovo od svog postanka predstavljao trgovački centar za sva okolna mjesta. Intenzivan razvoj počinje naročito 1947. godine izgradnjom pruge Bosanski Šamac-Sarajevo, velikim djelom mlade generacije Titove Jugoslavije, koja je za nepunu godinu dana izgradila 239 kilometara normalnog željezničkog kolosijeka.

Područje općine Bosanski Šamac obuhvata 18 naseljenih mjesta: Bosanski Šamac, Batkuša, Brvnik – dio naseljenog mjesta, Gajevi, Grebnice – dio naseljenog mjesta, Gornja Slatina, Donja Slatina, Zasavica, Kornica, Kruškovo Polje, Novo Selo, Tišina, Obudovac, Pisari, Srednja Slatina, Crkvina, Hasić i Škarić.

Najstarija sela na području današnje općine, prema historijskim izvorima, su: Obudovac i Slatina (1548. godine), Crkvina (1655. godine), Kruškovo Polje i Brvnik (1711. godine) i Škarić (1718. godine).

Spomenici Bosne i Hercegovine za općinu Šamac

S obzirom da je gradsko područje Šamca vrlo mladog porijekla, u gradu nema objekata od veće historijske važnosti. Može se spomenuti Begova kuća u blizini centra grada, koja je tokom Drugog svjetskog rata služila kao bolnica.

U neposrednoj blizini grada, u naselju Obudovac se nalazi najveća pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini, “Crkva Rođenja Presvete Bogorodice sa grobljem i pokretnim naslijeđem u Obudovcu” koja je proglašena za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

Godine 1866. je podignuta Azizija džamija koja je bila pod zaštitom jugoslavenske države, kao vrijedan spomenik graditeljske djelatnosti tog perioda i bio je najstariji objekat kulturno-historijskog nasljeđa u gradu. Džamiju su srušili srpske snage tokom rata u Bosni i Hercegovini 1992.

Šamac se nalazi u Posavini i u močvarnom području. Grad je okružen i zaštićen velikim nasipom (Šamčani ga nazivaju “naspa”), koji često spašava grad od nabujalih rijeka Bosne i Save.

Također se može spomenuti i željeznička stanica koja je učinila grad poznatijim izgradnjom pruge Šamac-Sarajevo 1947. godine.

Crkva rođenja presvete Bogorodice u Obudovcu

Crkva rođenja presvete Bogorodice u Obudovcu građena je 18 godina, sa prekidima od 1864. do 1882. godine. Dozvola za gradnju dobivena je od sultana iz Carigrada.

Crkvu je gradilo 18 okolnih sela, a dobrovoljni prilozi za gradnju crkve su prikupljani sa teritorije čitave Bosne i Hercegovine, Vojvodine, pa čak i Rusije.

Izgradnju crkve vodio je majstor Tasa iz Ohrida, sa 50 majstora i radnika.

Na crkvi je vršena rekonstrukcija i konzervatorsko-restauratorski radovi, i to više puta, u periodu od 1891. do 2001. godine.
Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Nacionalni spomenik čine crkva i groblje, te pokretno naslijeđe koga čini ikonostas i 26 ikona.
Zvonik sa tri zvona je kvadratne tlocrtne osnove, a njegova visina iznosi oko 40 m do krsta.

Uz samu lokaciju crkve nalazi se staro pravoslavno groblje, koje je i danas aktivno.

U dvorištu, na istočnoj strani se nalazi prizemna zgrada, zvana Svetosavski dom, sa kancelarijama, arhivom i salom.

 

Poznate ličnosti

Zanimljivo je da je Šamac dao tri državnika dviju država (BiH i Srbija): Alija Izetbegović, Sulejman Tihić i Zoran Đinđić.

(Mostarski.ba, Općina Šamac, otisak.ba)