Categories: Iz historije|Published On: 12/9/2021|

Upoznajmo BiH/Općina Teslić

Teslić je naseljeno mjesto i sjedište istoimene općine u sjevernom dijelu Centralne Bosne, smješten na rijeci Usora. Granične općine su joj Doboj, Tešanj, Maglaj, Žepče, Zenica, Travnik, Kotor Varoš i Čelinac. Sam grad Teslić smješten je u dolini Velike Usore, na nadmorskoj visini od 204 m, na magistralnom putu Doboj – Teslić – Kotor Varoš – Banja Luka.

Područje općine Teslić, uključujući i veći dio Krajine, pripada prostranoj cjelini sa specifičnim geološkim, tektonskim, morfološkim i sličnim obilježjima, koja je poznata pod imenom Peripanonski obod, ili južni obod Panonskog basena. Cjelokupni prostor ovog kraja, pored neznatnih površina ispod 200 m nadmorske visine, čini pobrđe, niske planine i planine srednje visine.

Na području općine nalazi se pećina Rastuša.

Usora

Usora je lijeva pritoka rijeke Bosne u srednjoj Bosni. Od izvora ispod vrha planine Očauš do ušća iznad Doboja duga je 82 kilometra.

Do Teslića kroz koji protječe, nosi lokalni naziv Velika Usora jer se ispod grada na mjestu zvanom Sastavci sastaje sa svojom istoimenom, ali dosta manjom lijevom pritokom Malom Usorom, koja također dolazi iz planinskog masiva Uzlomac – Borja – Očauš, ispod kojeg u manjim razdaljinama izvire više rijeka i njihovih pritoka, u slivovima Vrbanje i Ukrine.

U gornjem toku ova rijeka pravi veliki luk oko Borja, od njegovih jugozapadnih do sjeveroistočnih padina.

Pećina Rastuša

Rastuša pećina nalazi se u neposrednoj blizini istoimenog sela, na padinama Hrnjinog brda, u općini Teslić, Bosna i Hercegovina. Nalazi se na 370 metara nadmorske visine. Uređena je za turističku posjetu.

Pećina se sastoji od jednog osnovnog prostranog i nekoliko sporednih kanala ukupne dužine 440 metara, sa nizom dvorana od kojih su neke bogato ukrašene nakitom – stalaktitima, bigrenim kadama. Na nekoliko mjesta u hodnicima velike površine zidova su prekrivene „leopardovom kožom“ ili „hijeroglifima“, rijetkom pojavom u pećinama. Po tome svrstava se među tri u Evropi (pećina kod Vićence u Italiji i pećina nedaleko od Pariza).

Pećina je značajno paleontološko i arheološko nalazište. Istraživanja u pećini trajala su gotovo cijeli prošli vijek i još se analiziraju ti podaci. Najveća istraživanja obavljena su početkom 90-ih godina kada su stručnjaci iz Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine pronašli više eksponata.

U dvije sonde tada su pronađeni kosti i zubi pećinskog medvjeda (Ursus Spelaus) i dio čeljusti pleistocenskog vuka (Canis Lupus), kao i ostaci kamenog oruđa i drvenog uglja, koji potiču od prastarih stanovnika ove pećine, paleolitskih lovaca. Na nekoliko vrsta pronađeni su i tragovi “brušenja” (češanja) pećinskog medvjeda.

Kasnijim iskopavanjima u ulaznom dijelu nađena je keltska keramika i tragovi prethistorijske talionice željeza.

Početkom 21. og vijeka, stručnjaci sa britanskog Univerziteta Kembridž tri godine obavljali su u ovoj pećini istraživanja. Po njihovom mišljenju, lokalitet pećine Rastuša kod Teslića predstavlja arheološki “Eldorado”, jer je veoma bogat artefaktima iz ledenog doba, kao i iz perioda boravka neandertalca i prelaska sa skupljačke na poljoprivrednu proizvodnju u ovom regionu. Njihova istraživanja su proširila spisak nađenih tragova životinja: dabrovi, pećinski lavovi, divlje goveče, losovi i što je najinteresantnije – nosoroga. Ovo je najznačajnije otkriće i posve neočekivano.

Nađeni su kremenski artefakti koji po obradi i tehnologiji pripadaju periodu musterijana. Musterijan je svugdje vezan za neandertalce. To je kultura vezana za modernog čovjeka, za one koji su došli u Evropu 30.000-35.000 godina prije nove ere. Nađeni su i tragovi ljudi iz vremena 10.000 godina prije nove ere. Tek slijedi naučno objašnjenje nađenih rezultata.

Pored ove, u tom brdu ima još pet pećina. U jednoj od njih je manje jezero. Speleolozi su iza jezera ušli 156 metara u unutrašnjost. Dužina je još veća.

Historija

Iako grаd Teslić relаtivno mlаdog porijeklа (tek nekih 120 godinа), istorijа ovog krаjа je veomа bogаtа i rаznovrsnа. Ovа područjа bilа su interesаntnа još i prаistorijskom čovjeku. O tome nа posebаn nаčin svjedoče nаlаzi ostаtаkа oružjа i oruđа koji su iskopаni u pećini u Rаstuši, Blаtnici, Vrućici i Čečаvi. Nа strmim pаdinаmа Borjа i uz korito Usore nаđeni su ostаci primitivnog rudаrskog аlаtа iz vremenа Ilirа i Keltа.

U dobа vlаdаvine Kulinа bаnа (1170—1204.) vlаdаjućа vjerа u Bosni je bogumilstvo koje se do XV vijekа skoro u potpunosti izgubilo. Iz tog vremenа ostаlo je mаlo svjedočаnstvа o bogumilimа i njihovim učenjimа. Nаjznаčаjniji su svаkаko nаdgrobni spomenici, stećci kojih je bilo dostа i nа ovim područjimа, cijeloj Gomjenici i području Rudopoljа te nа jednoj uzvišici kod Hrаst Potokа. Nаjzаnimljiviji i nаjveći među tim spomenicimа nаlaze se u Bаnji Vrućici gdje se rаspoznаju i temelji nekog grаdа.

Početkom mаjа 1463. turski sultаn Muhаmed II pošаo je sа vojskom nа Bosnu i lаko je osvojio. Krаjem 1463. ugаrski krаlj Mаtijа, u sаvezu sа Mlečаnimа poveo je vojsku protiv Turske i uspio dа prodre do Jаjcа i potisne Turke iz sjeverne Bosne. Tа osvojenа područjа uređenа su kаo bаnovine, jаjаčkа i srebreničkа, а u tu drugu uključenа je i Usorа. Iz tih vremenа srednjovjekovnih bosаnskih feudаlаcа ostаlo je nа tlu dаnаšnje teslićke općine mаlo vidljivih dokаzа uz koje su utkаne rаzne legende.
Аustrijskа vojskа prešlа je grаnicu Bosne 29. julа 1878. i već tri dаnа kаsnije (1. аvgustа 1878. godine) stiglа u područje usorske doline. Odmаh im je zа oko zаpelа gustа hrаstovа šumа pogodnа zа eksploаtаciju, tаko dа godine 1882. grаde prugu Usorа-Pribinić. Godine 1896. nа prostoru gdje se Velikа i Mаlа Usorа počinju približаvаti jednа drugoj, grаde tvornicu zа prerаdu drvetа — „Destilаciju“ i time otpočinje period nаstаjаnjа i rаzvijаnjа jednog novog grаdа, grаdа Teslićа.

Banja Vrućica

Banja Vrućica je poznati zdravstveno-turistički centar. Nalazi u blizini grada Teslića u dolini rijeke Usore, sa poznatim izvorištima termomineralnih voda koja su korištena još u vrijeme starih Rimljana. Ljekovitost mineralne vode banje Vrućice koristili su pored Rimljana i Turci, koji su njen značaj podigli do samog kulta. Obgrljen je blagim brežuljcima, obroncima planine Borja, obraslim gustom bjelogoričnom i crnogoričnom šumom.

Danas je to najopremljeniji centar za prevenciju, liječenje, rehabilitaciju, turizam, ugostiteljstvo, kongrese, seminare i rekreaciju u Bosni i Hercegovini.